Otomobil alım satımında mevsimsel koşullar, sadece fiyatları değil, aracın kondisyonunu anlama sürecini de değiştirir. Yazın kusursuz gibi çalışan bir motor, Aralık ayının keskin soğuğunda gerçek yüzünü gösterir. Düşük sıcaklıklar, metal parçaların büzülmesine, sıvıların akışkanlığının azalmasına ve plastik aksamın sertleşmesine neden olur. Bu fiziksel değişim, satıcıların bilinçli veya bilinçsiz gizlediği kusurları "soğuk marş" anında ele verir.
Uzmanlar için kış ayları, araç almak için en güvenilir dönemdir çünkü "Araba soğukta yalan söylemez." İşte ekspertiz süreçlerinde, özellikle kış aylarında kendini belli eden ve alıcının cebini yakan 10 gizli arıza.
Motor ve Mekanik Sistemdeki Gizli Tehlikeler
Motorun kalbi, soğuk havalarda çok daha fazla efor sarf eder. Yazın 30 derecede kolayca çalışan aşınmış bir motor, 0 derecede sinyal vermeye başlar.
1. Silindir Kapak Contası Yanığı (Gizli Hararet):
Yazın fan açarak durumu idare eden araçlar, kışın egzozdan yoğun beyaz duman atarak conta problemini belli eder. Motor soğukken genleşme kabında (yedek su deposu) fokurdama olması veya egzoz gazının antifriz kokması, contanın yanık olduğunun en net işaretidir.
2. Kızdırma Bujisi ve Enjektör Arızaları (Dizel):
Dizel araçların en büyük kış sınavıdır. Yazın tek marşta çalışan dizel motor, kışın geç çalışıyor veya çalıştıktan sonra sarsıntılı (tekleyerek) rölanti yapıyorsa, ısıtma bujileri veya enjektör memeleri ömrünü tamamlamış demektir. Bu arıza, yakıt tüketimini %20 artırır.
3. Kuruyan ve Sertleşen Motor Takozları:
Kauçuk bileşenler soğukta sertleşir. Motor kulakları (takozlar) özelliğini yitirmişse, kışın aracı çalıştırdığınızda direksiyonda ve torpidoda aşırı bir titreme hissedersiniz. Motor ısındığında bu titreme azalabilir ancak takozun değişmesi gerektiği gerçeği değişmez.
4. V Kayışı ve Triger Sesi:
Soğuk hava, kayışların elastikiyetini azaltır. Sabah ilk çalıştırmada motordan gelen tiz "ciyaklama" sesi, gergi bilyasının veya kayışın sertleştiğini gösterir. Kışın duyulan bu ses, kopmaya yakın bir kayışın habercisidir.
Şanzıman ve Yürüyen Aksamdaki Sürprizler
Aktarma organları, yağ basıncıyla çalışır. Soğuk hava yağın viskozitesini (kalınlığını) etkilediği için şanzıman arızalarını tespit etmek kolaylaşır.
5. Otomatik Şanzıman Vuruntusu (Soğuk Yağ Testi):
Otomatik vitesli araçlarda şanzıman yağı ısınmadan yapılan test sürüşü hayati önem taşır. Araç soğukken 'D' veya 'R' konumuna alındığında sert bir vuruntu yapıyorsa veya vites geçişlerini geciktiriyorsa, şanzıman valf gövdesinde veya basınç sensörlerinde sorun vardır. Yazın yağ çabuk ısındığı için bu sorun gizlenebilir.
6. Amortisör ve Burç Sesleri:
Süspansiyon sistemindeki yağlı amortisörler ve kauçuk burçlar soğukta katılaşır. Kışın yapılan test sürüşünde kasislerden geçerken gelen "gıcırtı" veya "lokurtu" sesleri, yürüyen aksamın revizyon istediğini fısıldar.
Isıtma, Soğutma ve Elektrik Donanımı
Konfor elemanları kışın hayati öneme sahiptir. Yazın hiç kullanılmayan sistemler kışın arızasını belli eder.
7. Tıkanık Kalorifer Peteği:
Motor ısınmasına rağmen araç içeriye sıcak hava üflemiyorsa veya sadece bir tarafı ısıtıyorsa, kalorifer peteği tıkalıdır. Bu, basit bir temizlikle çözülebileceği gibi göğüsün sökülmesini gerektiren pahalı bir işlem de olabilir.
8. Açık Kalmış Termostat:
Araç hareket halindeyken hararet göstergesi düşüyorsa (90 derecede sabit kalmıyorsa), termostat açık kalmıştır. Motor sürekli soğuk çalışır, bu da aşınmayı ve yakıtı artırır. Kışın bu arızayı tespit etmek çok kolaydır; çünkü yazın hava sıcak olduğu için motor soğumaz ve ibre düşmez.
9. Zayıf Akü Voltajı:
Aküler kimyasal yapıları gereği soğukta performans kaybeder. Ömrünün sonuna gelmiş bir akü, yazın sizi idare ederken kışın ilk soğukta marş basmaz. Ekspertizde akü sağlığı (SOH) ölçümü bu yüzden kritiktir.
10. Arka Cam ve Ayna Rezistansları:
Yazın hiç ihtiyaç duyulmayan rezistansların telleri kopuk olabilir. Kışın buğu çözme testi yapıldığında çalışmadığı anlaşılır. Basit görünse de arka camın komple değişimini gerektirebilecek maliyetli bir sorundur.
Karşılaştırma Tablosu: Mevsime Göre Arıza Tespiti
Aşağıdaki tablo, aynı arızanın yaz ve kış aylarında nasıl farklı tepkiler verdiğini özetler.
|
Arıza Türü |
Yazın Belirtisi (Zor Anlaşılır) |
Kışın Belirtisi (Kolay Anlaşılır) |
|
Dizel Enjektör |
Hafif duman, normal çalışma |
Zor çalışma, sarsıntılı rölanti |
|
Otomatik Şanzıman |
Hissedilmez geçişler |
Soğukken vuruntu ve geç doldurma |
|
Termostat Arızası |
Hararet sabit kalır |
Yolda giderken hararet düşer |
|
Akü Durumu |
Marş basar |
Marş zayıf döner veya basmaz |
|
İç Trim Sesleri |
Sessiz |
Soğuk plastikten gelen tıkırtılar |
|
Egzoz Sistemi |
Normal çıkış |
Yoğun su buharı ve çiğ yakıt kokusu |
Kışın Araç Alırken Nelere Dikkat Etmeli?
Aralık ayında araç bakarken satıcıya gitmeden önce motorun kesinlikle çalıştırılmamış olmasını isteyin. "Motor sıcak, gelip bakabilirsin" diyen satıcı, muhtemelen soğuk marşta ortaya çıkacak bir sorunu (duman atma, ses, titreme) gizlemeye çalışıyordur.
Aracı çalıştırdığınızda ilk 10 saniye egzozdan çıkan dumanın rengini, motorun sesini ve rölanti devrinin dalgalanıp dalgalanmadığını gözlemleyin. Kaputu açıp motor su hortumlarını elinizle kontrol edin; sertleşmiş veya şişmiş hortumlar silindir kapak contası basıncına işaret eder.
Gizli arızaların tespiti profesyonel ekipman ve tecrübe gerektirir. Hedef Oto Ekspertiz noktalarında kullanılan Dyno testleri ve OBD beyin taramaları, kışın maskelenen veya tam tersine kışın ortaya çıkan tüm bu arızaları raporlar. Aracın dışı kadar içinin de kışa hazır olduğundan emin olmak, bütçenizi korumanın tek yoludur.